Czas dla innowacji? 2019 rok na rynku farmaceutycznym

Pełnopłatne leki Rx motorem wzrostu w 2019 r.

W 2019 r. rynek farmaceutyczny w Polsce osiągnął wartość 37,2 mld zł, rosnąc o 7,5% w stosunku do 2018. Oznacza to, że był to jeden z najlepszych okresów na rynku farmaceutycznym – od 2009 r., kiedy to zanotowano wzrost o ponad 8%, dynamika rynku nie przekraczała 6,2%. Motorem wzrostu była sprzedaż leków na receptę pełnopłatnych, która zwiększyła się o 10,6%. Również sprzedaż apteczna produktów OTC rosła dynamicznie – o 8,8%, co jest najlepszym wynikiem od 2016 r.[1]

Leki biologiczne – dynamiczny wzrost

Jednym z segmentów rynku, który rozwijał się dynamicznie są leki biologiczne. Wed ług szacunków PMR, na skutek dodania do refundacji stosunkowo dużej liczby leków referencyjnych, 2019 r. zakończył się imponującym wzrostem na rynku leków biologicznych (referencyjnych i biopodobnych) – powyżej 20%2.

Na rynku leków biologicznych w Polsce pod względem wartości dominują produkty oryginalne (referencyjne), głównie ze względu na znacznie wyższe koszty takich terapii. Istotna jest również relatywnie duża liczba dostępnych leków, w porównaniu do leków biopodobnych. W ostatnim czasie obserwowany jest jednak wzrost udziału leków biopodobnych, głównie za sprawą pojawienia się odpowiedników kilku czołowych produktów referencyjnych w związku z utratą ich ochrony patentowej np. przez Hercepti n, Clexane, Humalog i Humirę. Ogółem, udział leków biopodobnych w całkowitym rynku leków biologicznych w Polsce zwiększył się od 2017 r. do pierwszej połowy 2019 r. o 5 punktów procentowych.

W opinii firm przebadanych przez PMR, czynnikiem, który najbardziej wpłynąłby na rozwój ich działalności jest w chwili obecnej uzyskanie refundacji dla ich leku. Jest to zrozumiałe z uwagi na zaporową cenę większości leków biologicznych. Jedna piąta firm życzyłaby sobie większej przychylności państwa i wsparcia rozwoju tego sektora, np. wprowadzania projektów partnerstwa publiczno-prawnego, działań mających na celu zatrzymanie własności intelektualnej w kraju (odpowiedź firmy z kapitałem polskim), wsparcia dla badań klinicznych wczesnej fazy (odpowiedź firmy z kapitałem polskim).

Lepsze czasy dla innowacji?

Pomimo faktu, iż w Polsce mówiło się od lat o małym wsparciu dla innowacji w przemyśle farmaceutycznym, firmy produkujące leki i substancje farmaceutyczne w Polsce okazują się dużo bardziej innowacyjne niż inne przedsiębiorstwa przemysłowe lub produkcyjne – wynika z danych GUS opublikowanych pod koniec 2019 r. W latach 2016-2018 aż połowa przedsiębiorstw farmaceutycznych wprowadziła innowacje produktowe lub procesów biznesowych, w porównaniu do 24% przedsiębiorstw produkcyjnych i 20% usługowych. Według firmy AstraZeneca w Polsce istnieje przyjazne środowisko dla rozwoju biznesu innowacyjnego. Chodzi nie tylko o dostęp do doskonale wykształconych kadr, ale i rozwiązania legislacyjne premiujące działalność badawczo-rozwojową, które zaczęły się pojawiać od 2016 r., takie jak ulga IP Box, czy ulga na działalność badawczo-rozwojową. W wyniku tego wspomniana firma zamierza przeznaczyć na inwestycje w Polsce 1,5 mld zł, głównie w działania badawczo-rozwojowe.

Innowacje wprowadzone w przemyśle farmaceutycznym w Polsce, 2016-2018

Epidemia koronawirusa zwiększy zagrożenie dostaw substancji farmaceutycznych?

W połowie roku 2019 prasa doniosła, że w Polsce brakuje ponad 100 leków. Przyczyną miało być tu m.in. decyzja władz chińskich dotycząca zamknięcia części fabryk zajmujących się wytwarzaniem substancji farmaceutycznych ze względów ekologicznych.

Już wtedy firmy farmaceutyczne przewidywały, że problem w najbliższym czasie będzie się pogłębiał. Chiny od dawna zapowiadały wprowadzenie restrykcji w kwestiach ochrony środowiska. Można się zatem spodziewać, że będą podejmować dalsze działania w kierunku ograniczenia produkcji surowców farmaceutycznych.

Na rynku funkcjonuje duża grupa producentów, bazujących na surowcach dostarczanych wyłącznie z Chin. Taki model dotychczas przynosił znaczne oszczędności. Według szacunków Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego, aż 80% substancji czynnych stosowanych do produkcji na rynku farmaceutycznym w Polsce pochodzi właśnie z tego kraju.

Epidemia koronawirusa, która wybuchła pod koniec 2019r. na pewno w tej sytuacji nie pomoże. Z powodu epidemii w Chinach zamykane są fabryki. Może to wpłynąć na wzrost cen leków na rynku polskim i spowodować problemy z dostępem do nich. Koncerny europejskie powinny rozważyć zróżnicowanie źródeł surowców, co wiązać się jednak będzie z większymi kosztami. W Polsce jednak uzależnienie się od substancji z Azji wymagałoby zmian systemowych i pomocy państwa dla firm i w tej chwili nie ma na to raczej szans. Z drugiej strony, chińskie produkty spotykały się z zarzutami niskiej jakości. Obecna sytuacja może być okazją do uporządkowania rynku, co wpłynie jednak na wzrost cen.

[1] Dane PEX PharmaSequence, sprzedaż apteczna, ceny finalne
[2] Analiza obejmuje sprzedaż apteczną Rx, jak i refundację w ramach programów lekowych i chemioterapii.

Monika Stefańczyk
Pharma & Healthcare Business Unit Director
PMR Ltd.
monika.stefanczyk@pmrcorporate.com

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Farmaceutycznego" 1/2020