Sądy własności intelektualnej – ochrona innowacji wchodzi na wyższy poziom

Ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw przegłosowano w Sejmie w lutym 2020 r. Dzięki wprowadzonym poprawkom otrzymaliśmy nowe sądy, które będą zajmować się wyłącznie sprawami dotyczącymi praw własności przemysłowej, praw autorskich i nieuczciwej konkurencji. Do tego dopisano również sprawy o ochronę dóbr osobistych, o ile wiążą się z wykorzystywaniem nazwiska czy wizerunku w sposób marketi ngowy, np. w celach reklamowych, promocyjnych.

Wyspecjalizowani sędziowie

Powstające sądy będą wyjątkowe nie tylko dlatego, że przyjmą tylko określone sprawy. Zgodnie z założeniem ustawodawcy orzekaniem zajmują się w nich sędziowie specjalnie przeszkoleni z zagadnień prawa własności intelektualnej i przemysłowej oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji.

Kompetencje sędziów są niezwykle ważne, ponieważ sprawy obejmujące wyżej wymienione zagadnienia są często bardzo skomplikowane. Dlatego w ramach nowych sądów jeden, w Warszawie, będzie wyspecjalizowany szczególnie w kwestiach wynalazków, programów komputerowych, wzorów użytkowych, topografi i układów scalonych, odmian roślin, a także tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.

Wraz z wprowadzeniem nowelizacji przestaje istnieć Sąd ds. Znaków Towarowych UE i Wspólnotowych Wzorów Przemysłowych. Toczące się w nim dotychczas sprawy, dotyczące unijnych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów, od wejścia w życie nowych regulacji zostaną przeniesione do nowych, wyspecjalizowanych sądów okręgowych.

Obowiązkowy pełnomocnik

Ważną zmianą wprowadzoną za pomocą znowelizowanych przepisów jest obowiązek posiadania przez strony sporu pełnomocnika – adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego (dla sporów, których wartość przekracza 20 tysięcy złotych). Oprócz reprezentowania klienta przed sądem pełnomocnik wspiera strony sporu w formalnościach i pomaga przygotować dowody i merytoryczne argumenty.

W większości przypadków rzecznicy patentowi nie mogli dotąd reprezentować swoich klientów w sądach w sprawach dotyczących praw autorskich. Nowelizacja przepisów jest zatem dla nich rozszerzeniem uprawnień logicznie wpisującym się w charakter zawodu. Wiele spraw dotyczących własności przemysłowej obejmowało również zagadnienia prawa autorskiego, a zatem przyznanie prawa do reprezentowania klientów w tym obszarze pozwoli rzecznikom patentowym świadczyć swoje usługi kompleksowo.

Nowe instrumenty prawne

Pojawiły się też nowe instrumenty w postępowaniach dotyczących własności intelektualnej i przemysłowej. Łatwiej zabezpieczymy dowody i uzyskamy informacje w sprawach o naruszenie. Wnioskując o wyjawienie i dostarczenie środka dowodowego można np. uzyskać dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe potrzebne do ujawnienia okoliczności naruszenia. Kolejną nowością jest wprowadzenie szczególnych rodzajów powództwa, tj. powództwa wzajemnego i powództwa o ustalenie, że określone czynności nie naruszają określonego patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. Powództwo wzajemne w sprawach o naruszenie prawa do znaku towarowego lub wzoru przemysłowego, obejmujące żądanie unieważnienia lub wygaśnięcia tych praw, do tej pory było możliwe tylko przed Urzędem Patentowym.

Powództwo o ustalenie, że określone czynności nie naruszają praw własności przemysłowej, pozwala z kolei przedsiębiorstwom planującym inwestycje lub rozwinięcie działalności uniknąć kosztów, jakie wynikłyby w przypadku naruszenia cudzych praw. Jednak chcąc rozpocząć takie postępowanie strony muszą udowodnić istnienie interesu prawnego.

Czy taka specjalizacja jest potrzebna, a jeśli tak, to dlaczego? Liczba spraw dotyczących własności intelektualnej rośnie z roku na rok. Są to jednocześnie sprawy skomplikowane i nierzadko rozciągnięte w czasie, dlatego przydzielenie ich do wyspecjalizowanych sądów, również apelacyjnych, z profesjonalnymi pełnomocnikami i wąsko wyspecjalizowanymi sędziami powinno poprawić jakość i szybkość orzekania.

Nowelizacja weszła w życie 1 lipca 2020 r. Sprawy pozostające w toku do tego dnia rozpatrywane są dalej na dotychczasowych zasadach.

Dorota Rzążewska
radca prawny, rzecznik patentowy, wspólnik w Kancelarii JWP Rzecznicy Patentowi

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Farmaceutycznego" 2/2020